วิธีระงับความโกรธให้อยู่มัด

อาการของความโกรธ  ตาแดง ตาพอง ทุบต่อย ตีกัน ประหัตประการ  ฆ่าฟันรันแทงกัน อะไรมันตี อะไรมันทำ ก็คือ จิตนั่นแหละมาใช้รูปร่างกายนี้ ให้ดุด่าว่าร้ายออกมา จึงถึงรบราฆ่าฟันกันเป็นธรรมดาโลก

“โกรธแล้วหายเอง”  กับ “โกรธแล้วหายโกรธเพราะให้อภัยไม่เหมือนกัน” โกรธแล้วหายโกรธเองเป็นเรื่องธรรมดา ทุกสิ่งเมื่อเกิดแล้วต้องดับ ไม่เป็นการบริหารจิตอย่างใด แต่โกรธแล้ว หายโกรธเพราะคิดให้อภัย เป็นการบริหารจิตโดยตรง จะเป็นการยกระดับของจิตให้สูงขึ้น ดีขึ้น  มีค่าขึ้น

ตามหลักของพุทธธรรมแล้วสิ่งหลายไม่คงที่อยู่แม้แต่ขณะเดียวเพราะไม่มีตัวตนที่แท้จริงของมัน ตัวตนที่แท้จริงของมันไม่มีมันจึงขึ้นต่อเหตุปัจจัยต่าง ๆ เหตุปัจจัยต่าง ๆ สัมพันธ์ต่อเนื่องอาศัยกันจึงคุมรูปเป็นกระแสได้ ความเป็นเหตุปัจจัยต่อเนื่องอาศัยกัน แสดงถึงความไม่มีต้นกำเนิดเดิมสุดของสิ่งทั้งหลาย พูดในทางกลับกันว่า ถ้าสิ่งทั้งหลายมีตัวตนแท้จริง ก็ต้องมีความคงที่ ถ้าสิ่งทั้งหลายคงที่แม้แต่ขณะเดียว ที่เป็นเหตุปัจจัยแก่กันไม่ได้ เมื่อเป็นเหตุปัจจัยแก่กันไม่ได้ ก็ประกอบกันขึ้นเป็นกระแสไม่ได้เมื่อไม่มีกระแสแห่งปัจจัย ความเป็นไปในธรรมชาติก็มีไม่ได้ และเค้ามีตัวตนที่แท้จริงอย่างใดในท่ามกลางกระแส ความเป็นไปตามเหตุปัจจัยอย่างแท้จริงก็เป็นไปไม่ได้ กระแสแห่งเหตุปัจจัยที่ทำให้สิ่งทั้งหลาย ปรากฏโดยเป็นไปตามกฎธรรมชาติ ดำเนินไปได้ ก็เพราะสิ่งทั้งหลายไม่เที่ยง ไม่คงอยู่ เกิดแล้วสลายไปไม่มีตัวตนที่แท้จริงของมัน และสัมพันธ์เนื่องอาศัยกัน

ตามหลักวิทยาศาสตร์เราประกอบไปด้วยเซลล์ต่างๆ มากมาย เมื่อแยกส่วนออกมาแล้วมีแต่ความว่างเปล่า  ยกตัวอย่างเช่นเก้าอี้ เมื่อแยกส่วนประกอบของเก้าอี้ออกจากกันแล้ว ก็ไม่เรียกว่าเก้าอี้ เหลือเพียงเศษไม้ เมื่อแยกเศษไม้ออกก็มีแต่ความว่างเปล่า สรุปแล้ว เวลาที่คุณโกรธ ก็เท่ากับว่าคุณกำลังโกรธความว่างเปล่าอยู่ โกรธสิ่งที่ไม่ตัวตนอยู่ เมื่อคิดได้ดังนี้แล้ว ก็จะทำให้เราให้อภัยได้ง่าย และเป็นการยกใจเราให้สูงขึ้น

ผู้แลเห็นความสำคัญของจิตจึงควรมีสติ  ทำความเพียรอบรมจิตให้คุ้นเคยต่อการให้อภัยไว้เสมอ เมื่อเกิดความโกรธขึ้นในผู้ใดเพราะการปฏิบัติล่วงล้ำก้ำเกินเพียงใดก็ตาม  พยายามมีสติพิจารณาหาทางให้อภัยทานเกิดขึ้นในใจให้ได้ ก่อนที่ความโกรธจะดับไปเสียเองก่อน  ทำได้เช่นนี้จะเป็นคุณแก่ตนเองมากมายนัก ไม่เพียงแต่จะเป็นการระงับความโกรธให้อยู่มัด หรือ ลดน้อยลงเท่านั้น และเมื่อปล่อยให้ความโกรธดับไปเอง ก็มักหาดับไปหมดสิ้นไม่เหลือ เถ้าถ่าน คือ ความผูกโกรธมักจะยังเหลืออยู่  และอาจกระพือความโกรธขึ้นอีกในจิตใจได้ในโอกาสต่อไป

ผู้อบรมจิตให้คุ้นเคยอยู่เสมอกับการให้อภัย  แม้จะไม่ได้รับการขอขมา  ก็ย่อมอภัยให้ได้  ในทางตรงข้าม ผู้ไม่เคยอบรมจิตใจให้คุ้นเคยกับการให้อภัยเลย  โกรธแล้วก็ให้หายโกรธเองแม้ได้รับการขอขมาโทษก็อาจจะไม่อภัยให้ได้  เป็นเรื่องของการไม่ฝึกใจให้เคยชิน

หาเหตุผลมาอธิบายให้ตัวเองเข้าใจและเห็นใจว่าทำไมเขาจึงเป็นเช่นนั้น  ให้คิดว่าคนเราเกิดมาไม่เสมอกัน  สติปัญญาก็ไม่เท่ากัน ความคิดเห็นก็แตกต่างกันเขาทำได้เช่นนั้นก็คงสุดความสามารถของเขาแล้ว เขาเห็นว่าดีแล้ว เขาไม่ได้แกล้ง  เขาทำด้วยความตั้งใจดี ผลที่ไม่ถูกใจเรานั้นมิได้เกิดจากเจตนาของเขาเลยสักครั้งเดียว เราจะไปเกิดโทโสให้ร้อนแก่ตัวเองทั้งๆ ที่ไม่มีเหตุผลสมควรทำไม

บทความเพิ่มเติม

วิธีเช็คว่าคุณให้อภัยหรือยัง
สาเหตุของทุกข์ทางใจ
โทษของความพอใจ  และไม่พอใจ